Vleermuizen vormen steeds vaker struikelblok bij isoleren woning

Je staat op het punt je huis energiezuiniger te maken, wellicht heb je zelfs al offertes aangevraagd. Maar wat als je ineens voor een verrassing komt te staan: er zitten vleermuizen in je huis! De vleermuis is een beschermde diersoort en kan dus roet in jouw toekomstige isolatieplannen gooien. Nederlandse huiseigenaren en isolatiebedrijven worden momenteel geconfronteerd met deze nieuwe uitdaging bij het isoleren van huizen.

De isolatiemarkt staat momenteel onder druk vanwege een recente uitspraak tegen een isolatiebedrijf dat een spouwmuur isoleerde waarin vleermuizen, een wettelijk beschermde diersoort, bleken te verblijven. Deze zaak heeft geleid tot onduidelijkheid in de wetgeving, want: mag je isoleren zonder voorafgaande controle op vleermuizen?

Vleermuizen in de spouw? Niet isoleren

In huizen met een spouwmuur kunnen vleermuizen aanwezig zijn. Isolatiewerkzaamheden kunnen storend zijn voor deze beschermde diersoorten. Volgens de Wet Natuurbescherming is het verboden om vleermuizen te doden of hun leefgebied te verstoren. Als eigenaar van een woning ben je wettelijk verplicht om deze regelgeving te volgen. Recentelijk heeft de Raad van State bepaald dat een uitgebreid ecologisch onderzoek vereist is voordat een spouwmuurisolatie kan worden aangebracht, tenzij de gemeente dit al op het niveau van het gehele gebied heeft uitgevoerd. Het uitvoeren van dit onderzoek brengt hoge kosten met zich mee, waardoor het isoleren van de spouwmuur financieel lastiger wordt. Dit vormt een uitdaging voor huiseigenaren die streven naar isolatie om hun energiekosten te verlagen. Bovendien wordt het behalen van de nationale klimaatdoelstelling, waarin staat dat er 2,5 miljoen woningen geïsoleerd moeten zijn in 2030, hierdoor moeilijker.

Wat is spouwmuurisolatie?

Spouwmuurisolatie is een methode waarbij isolatiemateriaal wordt aangebracht in de ruimte tussen twee buitenmuren, die samen de spouw vormen. Deze spouwruimte, vaak enkele centimeters breed, fungeert als isolerende laag tussen de binnen- en buitenkant van de muur. Door isolatiemateriaal in deze ruimte te plaatsen, wordt de warmte beter vastgehouden en wordt voorkomen dat vocht van buiten naar binnen kan trekken.

Wat kost spouwmuurisolatie?

De kosten voor spouwmuurisolatie in jouw woning hangen onder andere af van de grootte van jouw spouwmuren in m2 en voor welk isolatiemateriaal je kiest. De tabel hieronder geeft je een idee van de prijzen per woningtype en soort isolatiemateriaal.

Wat kun je besparen met spouwmuurisolatie?

Gezien de besparingen die te behalen zijn, wordt het voor huiseigenaren aantrekkelijk gemaakt om hun woning te isoleren. Jaarlijks kun je zo’n € 600 besparen. Toch wordt het met de huidige situatie rondom de vleermuizen een lastiger verhaal.

Verplicht ecologisch onderzoek

De uitspraak in de eerder genoemde rechtszaak legt de nadruk op de verplichting tot onderzoek. Voordat spouwmuren geïsoleerd kunnen worden, moet er een ecologisch onderzoek uitgevoerd worden om de mogelijke aanwezigheid van vleermuizen en andere dieren vast te stellen. Zodra het onderzoek heeft aangetoond dat er geen dieren meer in de spouw aanwezig zijn, kan de provincie ontheffing verlenen voor het vullen van de spouw met isolatiemateriaal.  Dit onderzoek kost al snel 5.000 euro. Los van dat bedrag, dat ongeveer drie keer hoger ligt dan de kosten van het isoleren zelf, kan het proces ook een jaar duren! Dit zal impact hebben op de isolatiebedrijven. Sommigen zitten nu al in zwaar weer en dreigen door deze maatregel zelfs failliet te gaan.

Piet-Jan Dijkstra, voorzitter van Isolerend Nederland, ziet bij veel isolatiewerkzaamheden problemen ontstaan om deze reden. “De wetgeving en richtlijnen zijn onduidelijk, waardoor het voor iedereen lastig is om te weten hoe verder te gaan met isolatieplannen. Het is voor isolatiebedrijven ontzettend moeilijk om hun werkzaamheden te blijven uitvoeren, binnen de voorwaarden van de wet. Voor de huiseigenaren staan de kosten voor een ecologisch onderzoek niet in verhouding met het isoleren zelf. Los van dat hoge bedrag, kan het proces ook nog eens een jaar duren. Dan haakt de consument uiteindelijk af. Dit heeft grote impact op isolatiebedrijven. De eerste faillissementen zijn al aangevraagd en de verwachting is dat het hier niet bij zal blijven”, legt Dijkstra uit.

Oplossing in de wachtkamer

Isolatiebedrijven richten zich momenteel op aansluiting bij natuurvriendelijk isoleren als tussenstap, in afwachting van duidelijke wetgeving. Dit platform begeleidt bij natuurvriendelijk isoleren, waarbij vogels en vleermuizen vooraf de kans krijgen om te vertrekken. Het isolatiebedrijf sluit openingen, waardoor dieren naar buiten kunnen maar niet meer naar binnen. Hierdoor is het mogelijk het hele jaar door te isoleren, op voorwaarde dat de dieren vooraf vertrokken zijn en rekening wordt gehouden met het broedseizoen en de winterrust van de dieren. Ook moeten er vervangende nesten zijn.

Sommige gemeenten werken inmiddels ook aan een plan waarbij ecologen voor de hele gemeente bekijken waar de beschermde dieren zitten. Is dat in kaart gebracht, dan gebruiken zij dezelfde diervriendelijke aanpak. Is dit alles geregeld, dan krijgt de gehele gemeente een ontheffing en kunnen particuliere huizenbezitters de spouwmuren isoleren. Zo’n ecologisch plan voor de hele gemeente kost twee jaar.

Dijkstra van Isolerend Nederland is niet gerust op deze oplossingen. “Dit is niet de oplossing voor de lange termijn. Er moet iets gebeuren. Dat is duidelijk. Dit heeft natuurlijk ook effect op de roep om Nederland snel te verduurzamen en de klimaatdoelen te halen. Daar is isolatie voor nodig. Dit zijn wel twee krachten die elkaar in de weg zitten.”

“Het idee vanuit de sector is dat wij, als er bewezen kan worden dat er geen dieren zitten, er prima geïsoleerd kan worden”, zegt Dijkstra. “Zonder de Wet Natuurbescherming. Maar daar wordt moeilijk over gedaan omdat wij niet honderd procent kunnen uitsluiten of er bijvoorbeeld vleermuizen zitten. De isolatiesector beweegt op dit moment en is druk op zoek naar een opening, maar ik heb het idee dat niemand met ons mee wil bewegen.”

Utrecht gaat door met isolatieplannen

De provincie Utrecht heeft besloten niet langer te wachten. Daarom verleent de provincie tijdelijke toestemming aan haar gemeenten om een beperkt aantal huizen te isoleren, zonder voorafgaand onderzoek naar de aanwezigheid van vleermuizen dus. Een voorwaarde hierbij is dat de gemeenten tegelijkertijd werken aan een uitgebreid ecologisch plan voor de gehele gemeente. Andere provincies volgen met interesse deze mogelijkheid. De provincie Utrecht is ervan overtuigd dat deze tussenoplossing juridisch stand zal houden. Zullen de andere provincies snel volgen?

Update: voorlopige oplossing waardoor spouwmuurisolatie weer mogelijk wordt

In mei kwam de minister met een voorlopige oplossing voor de komende drie jaar waardoor spouwmuurisolatie weer mogelijk wordt. Huiseigenaren mogen hun spouwmuur laten isoleren zonder ecologisch onderzoek, maar dit mag alleen buiten de winterslaap en het kraamseizoen van de vleermuizen. Dit betekent dat isoleren mag van begin maart tot begin april en van begin augustus tot half november. Vanaf augustus mogen huiseigenaren hun spouwmuur dus weer laten isoleren.